Handreiking diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie in de kinderopvang

Omschrijving

Afgelopen jaren hebben we in de branche kinderopvang meerdere bijeenkomsten, artikelen en overleggen gewijd aan hoe we de branche meer divers en inclusiever kunnen maken. Richting medewerkers, kinderen, ouders en alle organisatielagen. Er bleken nog veel (praktische) vragen te zijn vanuit kinderopvangorganisaties. Ook voor de gastouderopvang is dit een belangrijk onderwerp met haar diverse groep opvoeders en kinderen. Niet alle tips zijn toepasbaar in de gastouderopvang, maar met name richting kinderen en opvoeders hopen wij dat ook gastouders en bureaumedewerkers hier inspiratie op kunnen doen. We hopen dat de handreiking tevens een kleine bijdrage levert aan het gevoel van urgentie vanuit de Ministeries waar de kinderopvangsector mee samenwerkt. Dit onderwerp zou stelselmatig een plek dienen te hebben op de agenda’s van belangrijke bestuurlijke overleggen. 

Urgentie
Dit terwijl het belang en de urgentie heel groot zijn. Hieronder lichten wij dit toe:
• 
Discriminatie en racisme is in alle landen aan de orde. Ook in Nederland. Meerdere groepen mensen worden nog altijd gediscrimineerd in ons land op basis van sociaaleconomische positie, etnische en culturele afkomst, seksuele voorkeur, gender, fysieke of mentale ondersteuningsbehoeften. In het VN-verdrag over de rechten van het kind (1989) staat benoemd dat ‘kinderen recht hebben om zich te ontplooien in een omgeving die gekenmerkt wordt door respect voor diversiteit en gelijkwaardigheid’. Ook vanuit de kinderopvang hebben wij een plicht om deze rechten van het kind na te leven. 
• 
De belevingswerelden van mensen uit verschillende groepen (qua afkomst en/of sociaal economische status) staan altijd en overal ter wereld helaas ver uit elkaar. Met toename van maatschappelijke problemen, zoals meer armoede, epidemieën of natuurgeweld, worden de verschillen alleen maar groter. Aandacht en actie m.b.t. ken- nismaking tussen verschillende mensen en werelden dient altijd en overal urgent te zijn. 
• 
Discriminatie, onbegrip, haat en geweld vindt haar wortels in het niet in staat zijn te verbinden met de ander. Door je buiten de groep of samenleving geplaatst te voelen, ontstaat een veel grotere kans op agressie richting die groep of samenleving. Pedagogisch professionals in de kinderopvang zijn goed in staat om jonge kinderen sociale interactievaardigheden bij te brengen en kinderen leren zich te verbinden met anderen.
• 
Maatschappelijke problematiek van alledag, zoals personeelstekorten, schooluitval, huiselijk geweld, eenzaamheid, en nog veel meer, kan in gezamenlijkheid (gedragen door verschillende groepen in de samenleving) veel effectiever worden bestreden. Ook de kinderopvangsector speelt een belangrijke rol in het aangaan van maatschappelijke problematiek.
• 
Competenties ontwikkelen om beter te werken met families van verschillende etnisch-culturele of socio-economische achtergronden zijn ook noodzakelijk voor het versterken van de algemene kwaliteit van de kinderopvang. Door bewust met diversiteit in alle betekenissen van het woord bezig te zijn, verhoog je de kwaliteit van werken en leven voor medewerkers, kinderen, opvoeders en in de buurt.

De rol van de kinderopvang: acceptatie en geborgenheid centraal
De kinderopvang is veelal een eerste samenleving waar kinderen mee in aanraking komen ná het gezin en de familie. Dat betekent dat we in deze groep kunnen leren aan kinderen hoe we met elkaar omgaan. Dat we elkaar gelijkwaardig benaderen ongeacht kleur, religie, afkomst, sekse, leeftijd, seksuele voorkeur of een gedrag of lichaam dat er anders uit ziet. Hier ligt dus een hele belangrijke kans én verantwoordelijkheid voor de kinderopvang. Alles wat je dan al bereikt, zal namelijk doorwerken in de volgende samenlevingen waar kinderen terecht komen: de basisschool, middelbare school, het hoger onderwijs en uiteindelijk de echte samenleving. De bouwstenen liggen bij de gezinnen in samenwerking met de kinderopvang. 

Tegen (jonge) kinderen zeggen: ‘we zijn allemaal gelijk’ of ‘we mogen niet discrimineren’ heeft weinig zin. Het zijn lege woorden, waarvan de betekenis zich nog moet gaan invullen op latere leeftijd. Het juiste voorbeeldgedrag is de sleutel. Een kind ziet het direct of een volwassene geen enkel onderscheid maakt in de benadering richting anderen of zich juist ineens anders gedraagt. Een kind merkt het of eventuele verschillen geïnteresseerd en waarderend worden benaderd.