BBMP 02.2017

THEMA:professionalisering Voor een organisatie is het belangrijk steeds zicht te hebben op ‘Doen wij de goede dingen’ en ‘Doen wij ze goed? In deze BBMP vindt u een gevarieerd scala aan onderwerpen die te maken hebben met de professionalisering van leidinggevenden in kindcentra. Over professionele identiteit, wetenschappelijk onderzoek op de werkvloer, leiderschap, het belang van monitoring en evaluatie, levenslang leren, framing en het verbinden van zorg aan onderwijs en kinderopvang. Daarnaast aandacht voor de commotie over de mogelijke herverdeling van middelen voor bestrijding van onderwijsachterstanden bij peuters en leerlingen. Iedereen is boos op het nu demissionaire kabinet, dat wil bezuinigen op vve-gelden. Terwijl het Centraal Bureau voor de Statistiek juist méér achterstandskinderen heeft gevonden. En natuurlijk aandacht voor het rapport van de Taskforce Samenwerking Onderwijs en Kinderopvang. We spreken met twee leden van de taskforce over hun eigen idealen en visie op de ontwikkeling van werkelijk geïntegreerde kindcentra.

4 Taskforce Samenwerking Onderwijs en Kinderopvang | Pauline Schellart (Kober Groep) en Ewald van Vliet (Lucas Onderwijs) maken deel uit van de taskforce. Zij zijn doeners op het gebied van samenwerking in het kindcentrum. | Aart Verschuur
10 Wetenschappers op de werkvloer | Kinderopvang BINK werkt samen met de Universiteit van Utrecht. De wetenschappers krijgen kijk op de pedagogische praktijk en de kinderopvang ziet baat bij de professionalisering van medewerkers. Een artikel over wederzijds enthousiasmeren en inspireren. | Wilma Schepers
16 Het belang van professionele identiteit | Manon Ruijters is hoogleraar Leren, ontwikkelen en gedragsverandering aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij weet alles over professionele identiteit en organisatieontwikkeling. Over het veranderend vak van pedagogisch medewerker heeft zij een diepgravend gesprek met | Walter Hardenberg
20 Krachtig leiderschap | Leidinggevenden van kindcentra vertellen over hun ervaringen met het aansturen van een interprofessioneel team. Om drempels te overwinnen is lef en creativiteit nodig | Onno Hoorn
24 Het belang van monitoring en evaluatie Actuele informatie is onontbeerlijk voor de kinderopvang om serieus te kunnen werken. En serieus te worden genomen | Josette Hoex 28 Herverdeling vve-gelden? | Het CBS vindt opeens twee keer zoveel kinderen met een mogelijke onderwijsachterstand. Moeten de budgetten nu ook verdubbeld? Stakeholders slaan de handen ineen en vinden van wel. | Aart Verschuur
RUBRIEKEN...
9 De directeur > Corona Koek: Een leven lang leren en professionaliseren.
33 De Rekenmeester > Ed Buitenhek: Onderwijsachterstanden: wat mag het kosten?
34 Boeken > Marianne van Duuren: Denk niet aan een roze olifant. Onzichtbaar overtuigen met framing.
36 bdKO > Lida Schepers: Kijk vooruit en benut de kansen!
38 Wetenschap > Folkert Kuiken en Jill Goeman: Onderzoek naar tweetaligheid in peuterspeelzalen door de Universiteit van Amsterdam.
43 Pact Column > Anki Duin en Gerdi Meyknecht: Zorg verbinden aan onderwijs en opvang.
44 Signalementen > Hier vindt u publicaties die wij voor u selecteerden en beschikbaar maken via bbmp.nl/service.

Al langer bestaat er ontevredenheid over de aanname dat uitsluitend het opleidingsniveau van ouders voldoende is om onderwijsachterstand bij kinderen in te schatten. Vanuit deze aanname daalde het aantal achterstandskinderen officieel van 187.000 in 2011 tot 134.000 in 2015. Optisch bedrog. Want er is een probleem: de werkelijke achterstanden bij kinderen dalen niet. Het CBS heeft daarom een betere methode bedacht om te bepalen welke peuter of basisschoolleerling een achterstand kan hebben. En opeens zijn er twee keer zoveel.

Voor een organisatie is het belangrijk steeds zicht te hebben op de vragen ‘Doen wij de goede dingen’ en ‘Doen wij ze goed’? Met de antwoorden kan het interne beleid worden bepaald of bijgesteld. Ook in de afstemming met externe partners kan de kinderopvang niet meer zonder data. En voor beleidsbeïnvloeding op lokaal of landelijk niveau moeten keiharde facts & figures op tafel liggen. Actuele informatie is onontbeerlijk voor de kinderopvang om serieus te kunnen werken. En serieus te worden genomen.

Professionals binnen de kinderopvang worden overladen met nieuwe ontwikkelingen. Ontwikkelingen die voortkomen uit hun vak, veranderingen in de organisatie, maatschappelijke invloeden. Het is niet makkelijk je binnen al die invloeden staande te houden en het ‘goede werk’ te leveren. Werken aan professionele identiteit kan helpen, vindt Manon Ruijters, hoogleraar Leren, Ontwikkelen en Gedragsverandering aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Een sterke pedagogische omgeving voor jonge kinderen, je kan het niet in je eentje realiseren. Het vraagt het nodige van de leerkracht, de pedagogisch medewerker en het team waarin zij werken. Bovenal vraagt het een andere wijze van leidinggeven. Leidinggevenden van kindcentra vertellen over hun ervaringen met het aansturen van een interprofessioneel team. Waarin verschilt dat van ‘vroeger’ en wat moet je in huis hebben?

Er is de laatste tijd veel aandacht voor tweetalig onderwijs. Het aantal middelbare scholen waar tweetalig onderwijs wordt gegeven, neemt zienderogen toe. En ook steeds meer basisscholen bieden vroeg of versterkt tweetalig onderwijs aan. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen, is vaak de gedachte. Ook tweetalige kinderopvang wordt op sommige plaatsen aangeboden. Een vraag waarop alle ouders graag antwoord willen is hoe de taalontwikkeling van hun kind verloopt bij een tweetalig aanbod. Naar het antwoord op die vraag is in 2016 een verkennend onderzoek verricht.

In de zomer van 2016 heeft het kabinet Rutte II de taskforce samenwerking onderwijs en kinderopvang in het leven geroepen. De breed samengestelde werkgroep bestaat uit deskundigen uit onderwijs en kinderopvang en kreeg als opdracht mee de samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang te vergemakkelijken, zodat er meerwaarde ontstaat voor de ontwikkeling van kinderen, de arbeidsparticipatie van ouders en de gezamenlijke inzet van personeel. BBMP spreekt met twee leden van de taskforce: Pauline Schellart (kinderopvang) en Ewald van Vliet (onderwijs). Zij brengen hun ideaal van het kindcentrum dagelijks in praktijk.

Kinderopvangorganisatie Bink en het departement Educatie en Pedagogiek van de Universiteit Utrecht zijn een structurele samenwerking aangegaan. Het doel is tweezijdig en tweeledig: gezamenlijk doen zij onderzoek naar de effectiviteit en werkbaarheid van het pedagogisch programma ‘Spelend ontwikkelen’ en gezamenlijk werken ze aan de professionalisering van medewerkers in de kinderopvang en (student)onderzoekers van de universiteit.

Je kunt nog zo’n mooi programma voor het werken met jonge kinderen hebben, het succes ervan staat of valt met de professionaliteit van de pedagogisch medewerkers die het programma gebruiken en toepassen. Dat betekent dat de medewerkers goed geschoold moeten zijn. Een eenmalige cursus in het gebruik van een methodiek zet doorgaans niet zoveel zoden aan de dijk. Het goed toepassen van een methodiek vraagt van medewerkers dat zij begrijpen waarom de methodiek op een bepaalde manier is vormgegeven. Hebben zij inzicht in wat bepaalde activiteiten bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen? En ze moeten de vaardigheden beheersen om kinderen in die activiteiten te begeleiden. Om zich die professionaliteit eigen te kunnen maken, moeten medewerkers veel kunnen oefenen in de praktijk en – het allerbelangrijkst – moeten zij daarbij begeleid en gecoacht worden. Wetenschappelijk onderzoek geeft duidelijke indicaties dat zorgvuldige begeleiding en coaching de meest effectieve methode is voor de implementatie van een pedagogisch programma en voor de professionalisering van pedagogisch begeleiders van jonge kinderen.

Over de vloer

Tegen deze achtergrond hebben Bink (kinderopvangorganisatie in Hilversum en Soest) en het departement Educatie en Pedagogiek van de Universiteit Utrecht samenwerking gezocht. In dit artikel vertellen bestuurder Monique Wittebol en onderzoeker Pauline Slot over de achtergrond, aanleiding en vorm van hun samenwerking